Rreziku i heshtur i mpiksjes së gjakut: Simptomat që shpëtojnë jetë dhe si të reagojmë

Mpiksja e gjakut, e njohur shkencërisht si tromb, është një reagim natyror dhe thelbësor i trupit për të ndaluar gjakderdhjen pas një dëmtimi dhe për të mbrojtur indet. Megjithatë, ky mekanizëm mbrojtës mund të kthehet në një rrezik serioz për shëndetin, madje edhe për jetën, kur trombi formohet pa një shkak të qartë, jashtë funksioneve normale fiziologjike. Në këto raste, mpiksja mund të bllokojë enët e gjakut dhe të shkaktojë komplikime të rënda.

Rreziku i trombit shfaqet kur këto masa qelizash dhe proteinash në gjak nuk shpërbëhen siç duhet, duke penguar qarkullimin. Nëse një tromb formohet në një arterie, ai mund të çojë në ngjarje kërcënuese për jetën si infarkti i zemrës ose goditja në tru. Kur shfaqet në vena, zakonisht shkakton dhimbje të forta dhe ënjtje. Veçanërisht e rrezikshme është tromboza e thellë venoze (DVT), ndërsa një tromb që udhëton drejt mushkërive njihet si emboli pulmonare. Të dyja këto gjendje kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme mjekësore për shkak të rrezikut të lartë.

Disa faktorë rrisin ndjeshëm rrezikun e formimit të trombit. Këtu përfshihen periudha e rikuperimit pas operacioneve, qëndrimi i zgjatur ulur ose shtrirë, mbipesha dhe obeziteti, si dhe sëmundje kronike si diabeti dhe kolesteroli i lartë. Personat mbi moshën 60 vjeç janë gjithashtu më të rrezikuar. Mpiksjet mund të shfaqen edhe pas lëndimeve fizike, si fraktura ose tendosje muskulore, por në disa raste ato formohen pa ndonjë shkak të dukshëm.

Është thelbësore të njihen simptomat paralajmëruese. Kur një tromb ngadalëson ose ndalon rrjedhjen e gjakut, ena e prekur mund të enjtet dhe të bëhet e dhimbshme. Ënjtja dhe dhimbja në pjesën e poshtme të këmbës janë shenja tipike të trombozës së thellë venoze. Trombet mund të shfaqen edhe në krahë ose në bark, dhe te rreth një e treta e pacientëve, ënjtja mund të vazhdojë edhe pasi mpiksja është zhdukur. Një ndryshim në ngjyrën e lëkurës, ku gjymtyrët bëhen të kuqërremta ose kaltërosh, është një tregues shqetësues.

Në rastin e embolisë pulmonare, lëkura mund të jetë e zbehtë, kaltërosh ose e ftohtë dhe e djersitur. Dhimbja e papritur dhe e fortë në kraharor, veçanërisht nëse përhapet drejt krahut të majtë, mund të sinjalizojë emboli pulmonare ose infarkt. Trombi shpesh shkakton dhimbje pikërisht në vendndodhjen e tij, qoftë në këmbë, bark apo qafë. Simptoma të tjera alarmante që kërkojnë reagim të menjëhershëm mjekësor përfshijnë vështirësitë në frymëmarrje, rrahjet e shpejta të zemrës, djersitjen e tepruar ose humbjen e vetëdijes.

Kur preken organet vitale, pasojat janë të rënda. Embolia pulmonare manifestohet me puls të shpejtë, dhimbje në gjoks, frymëmarrje të shkurtër dhe kollë, ndonjëherë me gjak. Infarkti i zemrës, përveç dhimbjes së fortë në gjoks, shoqërohet shpesh me të përziera dhe marramendje. Goditja në tru ndodh kur ndërpritet furnizimi me oksigjen i trurit, duke shkaktuar konfuzion, dhimbje të fortë koke, vështirësi në të folur dhe dobësi të njërës anë të trupit. Këto janë urgjenca mjekësore absolute.

Parandalimi luan një rol kyç në uljen e rrezikut. Mbajtja e një peshe trupore të shëndetshme, aktiviteti i rregullt fizik dhe shmangia e qëndrimit të gjatë ulur ose shtrirë janë masa thelbësore. Pas udhëtimeve të gjata ose operacioneve, është jetike të ngriheni dhe të lëvizni herë pas here. Për ata që punojnë ulur, rekomandohet një pauzë dhe ecje e shkurtër çdo dy orë. Në disa raste, çorapet speciale për venat mund të ofrojnë ndihmë. Është e rëndësishme të theksohet se barnat antikoagulante nuk duhet të merren kurrë pa këshillën e mjekut, pasi hollimi i tepërt i gjakut mund të jetë po aq i rrezikshëm. Nëse vëreni simptoma që mund të tregojnë për mpiksje gjaku, mos hezitoni; drejtohuni menjëherë te mjeku. Reagimi në kohë mund të jetë vendimtar për shpëtimin e jetës.