Sa e pretendojnë dhe kush e pagëzoi me “Oscar” çmimin e Akademisë së Filmit?

Nga Albert Vataj

Statuja e artë është quajtur “Oscar” që nga vitet 1930, por origjina e pseudonimit është një çështje e diskutueshme, e pretenduar nga shumë syresh, por me pamundësinë për t’iu atribuuar një personi të vetëm.

Çmimet e Akademisë janë çmimet më prestigjioze të filmit në botë, por çmimet rrallë përmenden me emrin e tyre të duhur. Trofeu i artë 8,5 paund, 13,5 inç i gjatë quhet shumë më shpesh si një Oscar, një pseudonim kaq i zakonshëm sa që edhe Akademia e miratoi atë si emër zyrtar në vitin 1939 .

Statuja e Akademisë së Arteve dhe Shkencave të Filmit është që nga viti 1929.

Akademia u formua në vitin 1927. Asokohe ata mbajtën një darkë në Sallën e Ballit Crystal të Hotel Biltmore në Los Anxhelos. Synimi ishte të përcaktoheshin qëllimet e organizatës dhe një nga pikat e diskutimit ishte se si të nderoheshin më së miri fituesit e çmimeve.

Ata ranë dakord për një çmim vjetor dhe më pas filluan të mendonin se çfarë lloj trofeu mund t’u jepej fituesve. Drejtori i artit të MGM, Cedric Gibbons e projektoi trofeun, duke zgjedhur ta bënte atë një statujë të një kalorësi që qëndron në një mbështjellje filmi, ndërkohë që kapte shpatën e një kryqtari.

Më pas, skulptori i Los Angelesit, George Stanley, u ngarkua të vinte në jetë dizajnin, dhe kështu ka mbetur që atëherë.

Por nga erdhi emri Oscar? Kjo është një pyetje e disa mosmarrëveshjeve dhe përgjigja përfundimtare mund të mos dihet kurrë. Nofka u ngrit në vitet 1930, sipas Akademisë së Arteve dhe Shkencave të Filmit, por disa njerëz të ndryshëm pretenduan se e kishin shpikur atë.

Historia më e famshme dhe më e pranuar gjerësisht e origjinës për emrin Oscar i atribuohet Margaret Herrick, bibliotekares së parë të Akademisë. Historia thotë se Herrick pa një nga fituesit të ulur në tryezën e një drejtuesi dhe tha: “Ai më kujton xhaxhain tim Oscar”.

Oscari në fjalë ishte Oscar Pierce, një kultivues frutash dhe gruri në Teksas, dhe megjithëse ajo e quajti me dashuri “xhaxhai i saj”, ai ishte, në fakt, kushëriri i saj i parë që u hoq dikur (kushëriri i nënës së saj). Stafi i Akademisë thuhet se dëgjoi vërejtjen e pahijshme të Herrick dhe ajo ngeci, duke u bërë pseudonimi jozyrtar i statujës.

Edhe pse më e njohur sot për këtë histori, Akademia e ka quajtur Herrick-un “një ndër kampionët më pak të njohur të kinemasë” dhe e vlerëson atë me “hapjen e themeleve për bibliotekën kërkimore të Akademisë, një nga koleksionet më të rëndësishme në botë që dokumenton historinë, artin, shkencat dhe industria e filmave.”

Herrick u bë drejtoresh ekzekutive e Akademisë në vitin 1943, duke zëvendësuar burrin e saj të parë Donald Gledhill, i cili u largua për t’u bashkuar me Ushtrinë e Shteteve të Bashkuara gjatë Luftës së Dytë Botërore, sipas Akademisë.

Kolumnisti i famshëm i Hollivudit, Sidney Skolsky, pretendon se ishte ai që e shpiku pseudonimin Oscar ndërsa shkruante për çmimet e 6-të të Oscar-it në vitin 1934. Ai pohoi se ishte i lodhur duke shkruar vazhdimisht “statujë ari”, duke e konsideruar fjalën e fundit si pretencioze dhe të vështirë për t’u shqiptuar.

“Snobizmi i atij çmimi të veçantë të Akademisë më bezdisi”, shkroi Skolsky në librin e tij “Mos më gaboni”—I Love Hollywood. “Doja ta bëja statujën e artë njerëzore… do t’u tregoja atyre, duke vepruar aq lart dhe fuqishëm për çmimin e tyre. Unë do t’i jepja një emër, një emër që do të fshinte dinjitetin e tyre të rremë.”

Skolsky shkroi se ai zgjodhi “Oscar” për shkak të një shakaje të vjetër vodevile, në të cilën një komedian pyeste drejtuesin e orkestrës: “A do të kesh një puro, Oscar?” vetëm për të tërhequr puro kur drejtuesi i orkestrës u përpoq ta merrte me dorë. Skolsky shkroi: “Në pak vite, Oscar ishte emri i pranuar. Doli se ishte emri magjik.”

Akademia thotë se rubrika e Skolsky më 16 mars 1934 është “referenca e parë e konfirmuar e gazetës për Çmimin e Akademisë si Oscar”. Por nëse ai e shpiku vetë termin është vënë në pikëpyetje, veçanërisht pasi legjendari, Walt Disney, thuhet se përdori termin Oscar ndërsa pranoi një çmim në të njëjtën ceremoni të vitit 1934 që Skolsky mbulonte.

Një nga teoritë më të përhapura dhe plot ngjyra është se Oscar u emërua nga Bette Davis, një nga aktoret më legjendare të Hollivudit. E njohur për rolet e saj në filma të tillë si Now, Voyager (1942) dhe All About Eve (1950), Davis u bë gjithashtu presidentja e parë femër e Akademisë në 1941.

Davis fitoi të parën nga dy çmimet Oscar për aktoren më të mirë në vitin 1936 për interpretimin e saj në filmin dramatik “Dangerous” (1935). Pasi mori statujën, Davis tha se pjesa e pasme e saj e zhveshur i kujtonte asaj burrin e saj, Harmon Oscar Nelson, pasi doli nga dushi.

Artikujt e gazetave për ceremoninë e atij viti gjithashtu i referohen Davis duke e quajtur çmimin “Oscar-i i saj i vogël”, duke nxitur thashethemet se ishte ajo që shpiku pseudonimin. Megjithatë, shumë vëzhgues kanë vënë në dukje se pseudonimi ishte në përdorim vite përpara fitores së Davis, duke hedhur dyshime se ai e kishte origjinën nga ajo.

Teoria më e fundit e ofruar pas emërtimit të Oscar erdhi nga ish-drejtori ekzekutiv i Akademisë Bruce Davis. Ndërsa hulumtonte për librin e tij Akademia dhe çmimi, Davis pretendon se gjeti prova se termi e kishte origjinën nga Eleanore Lilleberg, një sekretare e Akademisë kur çmimi u prezantua për herë të parë.

Lilleberg kishte qenë përgjegjës për trajtimin e çmimeve përpara ceremonisë. Gjatë kërkimit të tij, Davis gjeti një autobiografi nga Einar Lilleberg, vëllai i Eleanores, ku thuhej se Lilleberg i quajti çmimet “Oscar” sipas një veterani të ushtrisë norvegjeze që ajo njihte në Çikago, për të cilin Einar thoshte gjithmonë “qëndronte drejt dhe i gjatë”.

Davis shkroi se disa gabimisht besuan se pseudonimi ishte frymëzuar nga Mbreti Oscar II i Norvegjisë, por ky ishte një koncept i gabuar. Mbreti, imazhi i të cilit ishte i njohur gjerësisht sepse ishte paraqitur në ambalazhin prej llamarine të sardeles, me sa duket nuk i ngjante fare statuetës së Oskarit.

Edhe pse jo përfundimtare, Davis pretendon se ka gjetur intervista shtesë në gazeta dhe histori gojore që pohon këtë teori, sipas Deadline. Njëri prej tyre lexonte: «Edhe pse e padëshiruar, merita për origjinën e një prej pseudonimeve më të njohura në botë pothuajse me siguri duhet t’i përkiste asaj.»

Referime

https://www.biography.com/movies-tv/a43260175/why-is-the-academy-award-called-oscar

https://www.marca.com/en/lifestyle/movies/2023/03/07/64070a9e22601dd7278b460a.html

Përgatiti: Albert Vataj/ Koha Jonë