Gjatë referendumit për pavarësinë në shtator të vitit 2014 Skocia mbush me flamurë dhe postera plot ngjyra të mbështetësve dhe të kundërshtarëve të pavarësisë. Në referendum morën pjesë rreth 85 për qind e personave me të drejtë vote. Rreth 55 për qind votuan në favor të qëndrimit në Mbretërinë e Bashkuar.

Tani, disa ditë para referendumit për Brexit situata politike në Skoci është e ndryshme. Këtë herë shihen vetëm pak flamuj ose postera për t’i inkurajuar votuesit për të votuar pro ose kundër daljes nga BE-ja.

Jo mani për Evropën

Edhe pse sipas shumë sondazheve dy nga tre e skocezëve do të votojnë që Britania e Madhe të qëndrojë në BE, deri tani, ekspertët presin një pjesëmarrje të ulët në referendum. Po ashtu në ndryshim nga referendumi i pavarësisë në shtator të vitit 2014 në këtë refrendum nuk kanë të drejtë të marrin pjesë të rinjtë e moshës 16 dhe 17-vjeç.

“Makthi i zakonshëm në lidhje me Evropën në Angli, nuk ekziston në Skoci,” tha për DW-në Michael Keating, profesor për politikën në Universitetin e Aberdini. “As euroskeptikët në Skoci nuk kanë një marrëdhënie aq obsesive me kontinentin sa anglezët. Kjo pyetje nuk është aq e rëndësishme këtu dhe nuk i polarizon njerëzit aq shumë,” tha Keating në një intervistë për DW.

Më tepër për qëndrim në BE

Partitë e përfaqësuara në parlamentin e Skocisë në Edinburg janë pro qëndrimit në BE. Madje edhe konservatorët skocezë dallojnë në këtë pikë nga konservatorët anglezë në Westminster.

Po ashtu edhe parrullat e kundërshtarëve të BE-së për migrimin dhe pavarësinë nuk gjejnë shumë ithtarë, sepse në Skoci ka shumë më pak emigrantë se në Angli. Po ashtu Skocia ka nevojë për emigrantë për të zëvendësuar punonjësit e moshuar që dalin në pension.

Edhe koalicioni skocez kundër BE-së është i përçarë dhe ky është një shkak tjetër që dy të tretat e skocezëve si dhe shumica e sipërmarrësve janë për qëndrimin e vendit në BE.

Ringjallje e debatit për pavarësinë e Skocisë

Në rast se anglezët do të votojnë për të dalë nga BE-ja, kjo mund të sjellë me vete ringjalljet e debateve për pavarësinë e Skocisë. Sipas sondazheve në një rast të tillë do të fitonin madje nacionalistët.

Një Skoci e pavarur mund të anëtarësohej në BE, por kjo do ta vështirësonte marrëdhënien me Anglinë, si jo anëtare e BE-së, duke filluar që nga kontrolli i kufijve. Po ashtu në një rast të tillë një Skoci e pavarur do të ishte më afër Brukselit se sa Londrës, sepse kompetencat e deritanishme p.sh. në sektorin e peshkimit dhe të bujqësisë do të kalonin nga Londra në Edinburg.

Megjithatë shumica e skocezëve shpresojnë që kjo të mos ndodhë dhe ky shqetësim mund t’i motivojë shumë skocezë që të marrin pjesë në refrendum.

A do të varfërohen shkëmbimet kulturore mes BE-së dhe Britanisë së Madhe në rast të daljes së saj nga BE-ja? A do të ndërpriten fondet e BE për teatrin, filmin apo projektet artistike? A do të shkëputet madje vendi prej kontinentit në rast të Brexit-it? Këto dhe pyetje të tjera të ngjashme i bënë 300 artistë britanikë të përpilonin një letër të hapur që u botua në faqen e parë të gazetës së përditshme londineze “The Guardian” ku ata kërkojnë që Britania e Madhe të qëndrojë në BE.

Ndër nënshkruesit e letrës janë regjisori Steve McQueen, shkrimtarët John le Carré dhe Ian McEwan, arkitekti David Chipperfield, dizajnerja Viviane Westwood apo artisit Anish Kappor.

Bëhet fjalë për shumë para

Sipas shoqatës “Creative Industries Federation” krijimtaria artistike i sjell rreth 84,1 miliardë paund ekonomisë britanike dhe tregu më i madh i eksporteve britanike në fushën e kulturës është BE-ja. Në këtë fushë bëjnë pjesë edhe tregtia e objekteve artistike dhe tregu televiziv.

Brukseli po i financon projektet kulturore dhe filmike mes vendeve të BE-së për periudhën 2014-2020 me rreth 1,46 miliardë euro, thotë Katharina Weinert, këshilltare pranë “Creative Europe Desk Kultur” në Bonn.

Po ashtu BE-ja ofron edhe ndihma strukturore p.sh. për teatrot rinore dhe projektet teatrale si “Platform Shift Plus” u marin pjesë të rinj britanikë, gjermanë, norvegjezë, italianë dhe nga disa vende të tjera. Dalja nga BE-ja nuk do t’i pezullonte menjëherë projekte të tilla, por në rast të një Brexit-i Komisioni i BE-së duhet të diskutojë për raste të tilla.

Nicholas Kenyon, drejtor i qendrës kulturore Barbican në Londër tha për gazetën “Neuen Zürcher Zeitung” se Brexit-i do të ketë pasoja dhe në fushën e kulturës, sepse p.sh. shumë filma të njohur si “The King’s Speech”, “The Iron Lady” dhe “Slumdog Millionaire” nuk do të mund të realizoheshin pa fondet e BE-së.

Probleme me shkëmbimet kulturore

Presidenti i Lidhjes së Muzeumeve gjermane Eckart Köhne

tërheq vëmendjen në bisedë me DW-në se në rast të Brexit-it do të ashpërsohen ligjet për doganat dhe do të ketë kufizime për huazimin e veprave të artit nga një muzeum tek tjetri.

Martin Roth që drejton Victoria & Albert Museum në Londër e konsideron si një përfytyrim të tmerrshëm Brexit-in. Ai thotë se edhe pse Britania e Madhe do të mbetet pjesë e kulturës dhe identitetit evropian, politika do t’i vështirësojë këto marrëdhënie. Pasojat e Brexit-it do të ishin dogana, taksa dhe viza për artistët britanikë që do të duan të punojnë në vendet e BE-së.