Fotografia historike si burim për arkeologjinë e peizazhit, Vittorio Mirto në konferencën ndërkombëtare të “Marubit”

Nga Albert Vataj
Muzeu Kombëtar i Fotografisë “Marubi”, institucion që prej vitesh ka shndërruar kujtesën vizuale shqiptare në një hapësirë kërkimi e reflektimi, njofton zhvillimin e një konference shkencore ndërkombëtare me temë: “Ndikimi i fotografëve italianë në vendet e Mesdheut gjatë shekullit XX.”
Ky aktivitet, që do të mbahet më 24–25 tetor në auditorin e Gjimnazit “Atë Pjetër Meshkalla” në Shkodër, bashkon studiues, historianë, arkeologë dhe ekspertë të fotografisë nga gjithë hapësira mesdhetare, në një dialog që ndërthur artin me shkencën, kujtesën me teknologjinë, dokumentin me interpretimin.

Në mesin e pjesëmarrësve, spikat Vittorio Mirto, arkeolog dhe studiues i doktoraturës në Universitetin e Bolonjës, i cili sjell një perspektivë të veçantë mbi “Fotografinë historike si burim për arkeologjinë e peizazhit”, me fokus në kontributin italian në Shqipërinë e Jugut.
Mirto e sheh fotografinë jo vetëm si dëshmi dokumentare, por si mjet interpretimi, që ndihmon në rindërtimin e peizazheve të zhdukura dhe në zbulimin e proceseve të transformimit të tyre nëpër shekuj.

Duke bashkuar arkeologjinë, gjeomorfologjinë dhe dokumentacionin historik, kërkimi i tij krijon një urë ndërmjet dijes shkencore dhe kujtesës vizuale, duke treguar se imazhi i së kaluarës mund të jetë po aq i rëndësishëm sa artefakti në terren.
Qasja e tij ndërdisiplinore përfshin analiza GIS, teknika perceptimi në distancë dhe në afërsi, si dhe përdorimin e fotografisë së hershme si dokument arkeologjik për të kuptuar evolucionin e hapësirave njerëzore dhe mjedisore. Në këtë mënyrë, arkivat vizuale, si ato që ruan fondi “Marubi”, marrin një funksion të ri: nga kujtesë ikonografike në burim shkencor, që ndihmon në interpretimin dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore.
Mirto ka marrë pjesë në një sërë misionesh arkeologjike nëpër hapësirën mesdhetare, duke kontribuar në gërmime, dokumentim dhe projekte të trashëgimisë digjitale. Puna e tij tregon se fotografia historike mund të bëhet instrument i arkeologjisë bashkëkohore, që lidh të kaluarën me të ardhmen përmes një ndërgjegjësimi të ri ndaj peizazhit kulturor.
Konferenca organizohet në bashkëpunim me Fondazione Alinari per la Fotografia, një nga institucionet më prestigjioze në fushën e arkivistikës vizuale në Itali, dhe me mbështetjen e Istituto Italiano di Cultura a Tirana dhe Ministrisë së Turizmit, Kulturës dhe Sportit.
Ky bashkëpunim ndërinstitucional përforcon marrëdhëniet kulturore mes Shqipërisë dhe Italisë, duke dëshmuar se dialogu mesdhetar mbetet një hapësirë e gjallë shkëmbimesh, kërkimesh dhe frymëzimesh.
Në këtë frymë, Muzeu “Marubi” dëshmon edhe një herë se fotografia shqiptare nuk është thjesht një pasuri arkivore, por një mjedis studimi ndërkombëtar, ku historia, shkenca dhe arti ndërthuren për të ndriçuar mënyrën se si shohim dhe kuptojmë peizazhin tonë të përbashkët.
Në fund të fundit, çdo fotografi është një fragment kohe, dhe për arkeologun e peizazhit, ajo është edhe një copëz toke, një dëshmi e jetës që ka qenë dhe që ende jeton në kujtesën e imazhit.