Shqipëria në vështirësi për të mbledhur taksa ndërsa kontrabanda po rritet

Qeveria po përpiqet të luftojë kontrabandën në shkallë të vogël të cigareve dhe karburanteve ndëra taksat më të larta duket se kanë dështuar dhe kanë sjellë një rritje alarmante në kontrabandë në vend që të rrisnin të ardhurat e qeverisë.

Nga Gjergj Erebara, BIRN

Cigaret DS nuk janë parë prej kohësh në Shqipëri, që kur fabrika që i prodhonte në Durrës falimentoi gati dy dekada më parë. Ato u rishfaqën kohët e fundit nëpër rrugët e Tiranës me një çmim prej vetëm 80 lekësh për paketë, ndërkohë që paketat e tjera kushtojnë së paku 200 lekë.

Arsyeja e çmimit kaq të ulët është se kjo paketë është prodhuar ilegalisht dhe pa paguar taksat. Çdo paketë cigareje në Shqipëri taksohet së paku 110 lekë akcizë plus Tatim mbi Vlerën e Shtuar mbi çmimin final. Në vitin 2014, qeveria e rriti çmimin me 24 lekë për paketë dhe në vitin 2015 e rriti me 24 lekë të tjera, gjithsej 48 lekë.

Vlerësohej se këto dy rritje do të mjaftonin për të shtuar të ardhurat e buxhetit të shtetit me gati 100 milionë euro në vit.

Por në vend që të shihte rritjen e të ardhurave, qeveria po ankohet se i është rritur prodhimi ilegal i cigareve si dhe konsumi i duhanit të hapur të prodhuar në vend.

Sot, Ministria e Financave bëri të ditur se do të krijojë një regjim të rreptë të importimit të letrave të duhanit duke kërkuar garanci për pagesën e akcizës mbi cigaret që mund të prodhohen me këto letra.

“Ministria e Financave bën të ditur se gjatë analizimit të importeve të cigareve për periudhën katër mujore Janar- Prill 2015, u konstatua një ulje e importeve në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Nga analizimi i situatës së tregut të cigareve, u konstatua se gjatë kësaj periudhë 4-mujore është rritur importi i lëndës së parë që përdoret për prodhimin e paketave të cigareve, ku konstatohet se vetëm për 4 muajt e parë të vitit 2015 janë importuar rreth 74% e gjithë sasisë vjetore të vitit 2014”, deklaroi Ministria e Financave.

Por importi i letrës për prodhim cigaresh me punishte është vetëm një pjesë e problemit. Një numër gjithnjë e më i lartë shqiptarësh rezulton se po zëvendëson paketat e importuara dhe të taksueshme me duhan të hapur të prodhuar nga vetë fermerët.

Gjatë kohëve të fundit janë shtuar njoftimet kur punonjësit e doganave kanë dalë nëpër tregjet e vendit për të konfiskuar duhanin e hapur të treguar nga fermerët. Por ndalimi i duhanit të hapur në kushtet kur Shqipëria ka 40 për qind të popullsisë që jeton në fshat duket një punë gati e pamundur.

Ndërsa taksimi më i rëndë i cigareve nuk po sjell të ardhura shtesë, qeverisë i ka dalë një problem i ngjashëm me karburantet. Në vitin 2014, qeveria i rriti taksat mbi karburantet me 12 lekë për litër dhe këtë vit i rriti me 12 lekë të tjera. Shqipëria sakaq i kishte taksat e karburantit nga më të rëndat në Ballkan por rritja e re krijoi një diferencë shumë të madhe me çmimin e karburantit në vendet fqinje. Rrjedhimisht, një numër i madh automjetesh, veçanërisht mjetet për transportin e mallrave dhe pasagjerëve, zgjedhin të furnizohen në vendet fqinje duke ulur sasinë e karburantit të taksueshëm në Shqipëri.

Ministria e Financave njoftoi të mërkurën se ka vendosur të kufizojë sasinë e importit të karburantit të pataksuar nëpër serbatorë makinash në më pak se 200 litra për udhëtim. Udhëzimi sanksionon gjithashtu që për banorët e zonave kufitare, të cilët blejnë karburant në vendet fqinje për ta konsumuar në Shqipëri, të mos mbajnë serbatorë të lëvizshëm.

“Nuk lejohet përjashtim nga detyrimet e importit për karburantin që mbahet në serbatorë të lëvizshëm, që transportohet nga automjete private dhe motoçikleta që i përkasin banuesve të zonës kufitare”, thuhet në vendimin e Financave.

Taksat shtesë mbi karburantin presupozohej se do t’i sillnin buxhetit të shtetit afro 200 milionë euro të ardhura shtesë në vit.

Sipas planit të rënë dakord mes Shqipërisë dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar, taksat shtesë mbi konsumin dhe të ardhurat e shqiptarëve qenë të domosdoshme për të ulur borxhin publik, ose detyrimet që qeveria ia ka bankave të nivelit të dytë, në mënyrë që bankat të kishin para të disponueshme për të kredituar sektorin privat të ekonomisë. Në këtë mënyrë, kreditimi i shtuar i ekonomisë do të sillte edhe rritjen ekonomike.

Asgjë nga këto nuk ndodhi përveç rritjes së taksave. Në vend që Shqipëria të shihte përshpejtim të rritjes ekonomike, ajo po sheh thjeshtë rritje të evazionit fiskal.