BIRN: Frikë apo përplasje e brendshme: Marku shkëmben akuza me prokurorët

Nga Gjergji Erebara/BIRN/

Prokurorja e Përgjithshme e Përkohshme, Arta Marku deklaroi të premten se frika është shkaku i kaosit të krijuar në Prokurorinë e Krimeve të Rënda në lidhje me procesin penal ndaj Emiljano Shullazit, ndërkohë që opozita politike kallëzoi penalisht Markun duke e akuzuar për shkatërrim të kësaj prokurorie në përpjekje- sipas opozitës- për të dëmtuar hetimet ndaj ish-ministrit të Brendshëm, Saimir Tahiri.

Marku, e cila është sulmuar në mënyrë të përsëritur nga opozita, iu drejtua shqiptarëve me një letër të hapur pasdreken e së premtes, duke aluduar se frika në përballjen me Shullazin është shkaku i telasheve të ditëve të fundit. Ajo e konsideroi situatën “të sajuar nga frika e përballjes me luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit”.

Pak orë para Markut, dhjetë prokurorë të Krimeve të Rënda të vënë në procedim disiplinor publikuan në media një letër të hapur ku kritikuan urdhrat e Markut për procedimin disiplinor dhe transferimin e tre prej tyre si të paligjshme dhe në cënim të pavarësisë së magjistratëve.

Ndërkohë, Partia Demokratike dhe Lëvizja Socialiste për Integrim deklaruan se kanë dorëzuar në Prokurorinë e Tiranës një kallëzim penal ndaj Markut. Sipas opozitës, Marku ka sulmuar prokurorët përgjegjës për hetimin e akuzave ndaj ish-ministrit të Brendshëm Saimir Tahiri me synimin e dështimit të hetimeve në këtë rast.

Akuzat publike

Kriza aktuale në Prokurorinë e Krimeve të Rënda duket se nisi në fillim të gushtit, kur prokurorja Elisabeta Imeraj, e cila ndiqte çështjen “Shullazi” u komandua me urdhër të Markut në krye të Prokurorisë së Tiranës. Në këtë pikë, gjyqi ndaj Shullazit ishte pranë përfundimit dhe mbetej për t’u dhënë vetëm pretenca e prokurorëve. Por prokurori i dytë i çështjes, Ened Nakuçi mori një leje gjashtëmujore për arsye shëndetësore duke e lënë çështjen pa prokuror në një pikë kritike.

Në fillim të shtatorit, prokurorit Besim Hajdarmataj iu ngarkua çëshjta “Shullazi”. Hajdarmataj e pranoi çështjen, por vërejti gjithashtu se sipas ligjit aktual për Prokurorinë, çështjet duhet të ndahen me short dhe jo me ngarkim.

“Unë kam pranuar të  përfaqësoj akuzën edhe me një autorizim që nuk kishte bazë ligjore.  I jam drejtuar  titullarit me shkrim, ku jam munduar të shpjegoj se cila është mënyra e mirë që   prokuroria duhet të   përfaqësohet  dhe rrugët  proceduriale që duhen ndjekur,” tha Hajdarmataj për BIRN.

Më 19 shtator, drejtuesja e Prokurorisë së Krimeve të Rënda, Donika Prela organizoi një mbledhje për hedhjen e një shorti që do të përcaktonte një përfaqësues shtesë të akuzës në dosjen e Shullazit. Mbledhja u shoqëruar me debate, ndërkohë që prokurorët e kundërshtuan procedurën e ndjekur si antiligjore dhe braktisën njëri pas tjetrit procesin. Çështja e përfaqësimit të akuzës në gjyqin e Shullazit është bërë urgjente, për shkak se seanca e rradhës është më 25 shtator. Të premten, Prokuroria e Përgjithshme njoftoi se prokurorët për rastin Shullazi janë emëruar, por emrat e tyre do të bëhen publikë vetëm ditën e gjyqit.

Prokurorja e Përgjithshme e Përkohshme Arta Marku mori detyrën dhjetorin e kaluar mes debateve të shumta. Që nga ajo kohë, Marku ka urdhëruar shkarkime e ngritje në detyrë si dhe zhvendosje të shumta në të gjithë strukturën e prokurorisë. Vendimet e saj kanë shkaktuar debate politike, por u kritikuan edhe nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit dhe Operacioni Ndërkombëtar i Monitorimit, kur Marku u përball me procesin e vetingut në qershor. Ajo u kritikua për mungesë lidershipi dhe mangësi profesionale si dhe për faktin se shkarkimet dhe emërimet janë kryer pa miratuar një procedurë konkrete.

Dje, Marku urdhëroi tre transferime të tjera si dhe procedimin disiplinor të dhjetë prokurorëve të Krimeve të Rënda pas tensionit të krijuar në këtë institucion për shkak të dosjes “Shullazi”.

Prokurori Besim Hajdarmataj u urdhërua të transferohej në Prokurorinë e Pogradecit ndërsa Olsian Çela u transferua në Berat dhe Sonila Muhametaj në prokurorinë e Pukës. Prokuroria e Përgjithshme nuk dha arsye zyrtare për transferimin e tyre, ndërkohë që shkaku i disiplimit të dhjetë prokurorëve, sipas Markut, ishte refuzimi i tyre për të ushtruar detyrën.

Të dhjetë prokurorët e disiplinuar thanë se ishin praktikat e paligjshme të Markut dhe drejtueses së Prokurorisë së Krimeve të Rënda, Donika Prela, e cila është komanduar në këtë detyrë nga Marku. Ata hedhin poshtë akuzën se rebelimi i tyre lidhet me frikën nga përballja me bandën e Shullazit.

“Prokurori i Përgjithshëm nuk ka kompetenca për të nisur procedim disiplinor deri në krijimin e organeve të reja[Këshilli i Lartë i Prokurorisë]…” shkruhet në letrën e firmosur nga 10 prokurorët, ku argumentohet se edhe urdhri për transferim është i paligjshëm.

“Për të garantuar pavarësinë e magjistratëve dhe mbrojtjen nga presionet mbi punën e tyre, ligji nuk lejon asnjë transferim apo komandim pa pëlqimin e tyre,” shtohet aty.

Kallëzimi PD-LSI

Ndërsa Prokuroria gjendet në vështirësi në çështjen “Shullazi”, dy partitë politike opozitare dorëzuan një kallëzim penal ndaj Markut, duke pretenduar se lëvizjet në pozicione në prokurorinë e Krimeve të Rënda synojnë të dobësojnë hetimin ndaj ish-ministrit të Brendshëm Saimir Tahiri. Mbi Tahirin rëndojnë akuzat e trafikut të lëndëve narkotike, por prokuroria nuk e ka dërguar ende çështjen në gjykatë.

“Fillimisht, largoi nga Prokuroria e Krimeve të Rënda, duke komanduar si drejtuese e Prokurorisë së Tiranës, znj. Elisabeta Imeraj, Më pas, transferoi edhe prokurorin tjetër të çështjes, z. Besim Hajdarmataj nga Prokuroria e Krimeve të Rënda në Prokurorinë e Pogradecit. Lëvizja dhe transferimi i prokurorëve që udhëheqin çështjen penale të  Saimir Tahirit, është një veprim aktiv dhe i kundërligjshëm, që bëhet me qëllimin e plotë të dështimit të hetimeve dhe përbën pa asnjë dyshim pengim të drejtësisë,” thuhet në kallëzimin e opozitës, i cili u dorëzua në Prokurorinë e Tiranës, te prokurorja Elisabeta Imeraj.

Stojani: Dhashë dorëheqjen, por Marku e miratoi si shkarkim  

Sokol Stojani, një ndër drejtorët kryesorë të Prokurorisë së Përgjithshme u lirua nga detyra më 19 shtator, sipas një urdhëri të rrjedhur në media të Prokurores së Përgjithshme, Arta Marku. Largimi i Stojanit, i cili mbante prej 9 muajsh postin e drejtorit të Inspektimit, Burimeve Njerëzore dhe Mbrojtjes së Dëshmitarëve u komentua me situatën e krijuar në Prokurorinë e Krimeve të Rënda, por vetë ai në një bisedë telefonike me BIRN mohoi që çështja e tij të kishte lidhje me procedimin e 10 prokurorëve. Stojani sqaroi se kishte dhënë dorëheqjen, por kishte marrë si përgjigje lirimin nga detyra. “Mëngjesin e 19 shtatorit, unë kam paraqitur në zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm  dorëheqjen nga pozicioni që unë kisha. Pasdite mësoj se kjo  dorëheqje u miratua duke më shkarkuar nga detyra,” tha Stojani për BIRN. “Motivet e dorëheqjes janë thuajse personale, unë kam pikëpamje tjetër në drejtimin e një institucioni, në mënyrën e funksionimit apo dhe të rekrutimit të burimeve njerëzore, ndaj dhe e pashë të arsyeshme të largohesha,” shtoi Stojani për BIRN. Zyra e Shtypit e Prokurores së Përgjithshme nuk  iu përgjigj pyetjeve që BIRN pati mbi  dorëheqjen e një prej  drejtuesve kryesorë të këtij institucioni.