“Ferma e Kafshëve”, një pasqyrë e pushtetit dhe e njeriut, rikthehet në skenën e ArTurbinës nën regjinë e Driada Dervishit

Nga Albert Vataj
Një nga veprat më të njohura të letërsisë botërore, “Ferma e Kafshëve” e George Orwell-it, rikthehet fuqishëm në skenën e ArTurbinës, në një produksion që mbart gjithë ngarkesën simbolike, filozofike dhe politike të romanit alegorik. Nën regjinë të Driada Dervishit, kjo shfaqje teatrore shndërrohet në një përvojë tronditëse për publikun, një reflektim i thellë mbi natyrën njerëzore, idealet dhe deformimet që lindin nga pushteti.
Ky rikthim në Tiranë, pas suksesit të turit në qytete të tjera si Durrësi, Shkodra e Vlora, sjell një version të ripërpunuar të veprës, me aktualitet të menjëhershëm. Orwell e shkroi “Ferma e Kafshëve” në vitin 1945, si një kritikë ndaj totalitarizmit dhe deformimit të idealeve revolucionare, por në këtë inskenim, Dervishi e sjell si një pasqyrë të shoqërive moderne, ku premtimet për barazi e drejtësi shpesh kthehen në mashtrime të sofistikuara.

Në këtë adaptim, Driada Dervishi ka bashkuar një trupë aktorësh të mirënjohur: Neritan Liçaj, Hervin Çuli, Erjona Kakeli, Anila Bisha, Florian Agalliu, Donald Shehu, Niada Saliasi, Dori Caushi, Xhuliano Brisku dhe Urim Aliaj, me pjesëmarrjen e veçantë të Bojken Lakos në muzikë dhe performancë. Çdo personazh përfaqëson një shtresë të shoqërisë, një ide apo një deformim moral që lind nga pushteti, duke krijuar një tablo ku njeriu e humbet humanitetin përballë ambicies dhe frikës.
Përkthimi i mjeshtëruar i Sokol Çungës, muzika origjinale e Bojken dhe Mia Lakos, skenografia e Ergys Krisikos dhe kostumografia e Berina Kokonës, përbëjnë një ndërthurje të ndjeshme artistike që thellon dimensionin metaforik të shfaqjes. Koreografia e Robert Nuhës i jep lëvizjes trupore një domethënie politike – trupat e aktorëve kthehen në simbole të bindjes, rebelimit dhe rrënimit shpirtëror.
“Ferma e Kafshëve” e Driada Dervishit nuk është një përsëritje e fjalëpërfjalshme e Orwell-it, por një përkthim teatror i realitetit tonë shoqëror, ku shpresat kolektive shpesh përfundojnë nën hijen e manipulimit dhe ku premtimet e barazisë kthehen në mjegull propagandash. Shfaqja ndërton një bashkëbisedim të drejtpërdrejtë me publikun, e detyron atë të zgjedhë midis pasivitetit dhe reagimit, midis nënshtrimit dhe ndërgjegjësimit.
Skenografia e zymtë dhe ndriçimi dramatik krijojnë një atmosferë tensioni të vazhdueshëm, ku realiteti dhe absurdi bashkëjetojnë. Një botë kafshësh që aspiron liri, por përfundon në zinxhirë të rinj — një paralelizëm i frikshëm me botën njerëzore, ku pushteti ndërron vetëm maskën, por jo fytyrën.
Në thelb, kjo shfaqje nuk është vetëm një rrëfim artistik, por një thirrje për reflektim, një pasqyrë ku publiku sheh veten, shoqërinë dhe botën që ndërton çdo ditë.
“Ferma e Kafshëve” është një eksperiencë teatrale që nuk lë askënd indiferent, sepse prek nyjat më të brishta të ndërgjegjes — idealet, zhgënjimin dhe aftësinë për t’u ringritur.
Shfaqja do të vihet në skenë në ArTurbina, në datat 12–15 tetor, në sallën Central 400, ku arti, politika dhe morali do të ndërthuren në një skenë që kërkon të zgjojë më shumë se emocion: kërkon ndërgjegjësim.