Derinkuyu në Kapadokia të Turqisë, qyteti nëntokësor i lashtë që sfidon imagjinatën dhe inxhinierinë moderne

Nga Albert Vataj
Derinkuyu, i vendosur në zemër të rajonit të Kapadokisë në Turqinë qendrore, është një nga strukturat më të jashtëzakonshme të ndërtuara ndonjëherë nga njeriu. I gdhendur në shkëmbin vullkanik të butë të zonës, ky qytet nëntokësor shumëkatësh është një dëshmi e aftësive inxhinierike, organizative dhe mbijetuese të civilizimeve të lashta.
Në vitin 1963, një banor i Derinkuyut, gjatë rinovimit të shtëpisë së tij, rrëzoi një mur bodrumi dhe zbuloi një korridor që çonte në një rrjet të gjerë dhomash dhe tunelesh nëntokësore.

Qyteti shtrihet deri në 85 metra nën tokë dhe përbëhet nga 18 nivele të ndërlidhura.
Mendohet se ka strehuar deri në 20,000 njerëz, së bashku me kafshët dhe furnizimet e tyre jetike.
Derinkuyu nuk ishte thjesht një strehë, ishte një qytet i plotë me shkolla dhe dhoma studimi, kisha dhe kapela me afreske, stalla për kafshët, magazina, bodrume vere dhe kuzhina, sisteme të avancuara ventilimi me mbi 15,000 kanale ajrimi, gjithashtu puse uji të pavarura nga sipërfaqja, për të shmangur helmimin nga pushtuesit.

Dhomat ishin të organizuara me kujdes, stalla në nivelet më të cekëta për të shmangur aromat, kuzhinat në nivelet më të thella për të fshehur tymrat, dhe dhomat e banimit të shpërndara në mënyrë funksionale.
Besohet se u ndërtua nga frigjianët në shek. VIII–VII p.e.s.2
Gjatë periudhës romake dhe bizantine, qyteti u zgjerua dhe u përdor nga të krishterët për t’u mbrojtur nga persekutimet dhe pushtimet arabe
Derinkuyu u përdor si strehë deri në shekullin XX, kur u braktis nga grekët kapadokianë pas konflikteve me Turqinë.
Nga elementet mbresëlënëse janë dyert prej guri rrotulluese me peshë deri në 450 kg mbyllnin hyrjet për të penguar pushtuesit, tunelet e ngushta e bënin të vështirë përparimin e armiqve, duke krijuar një sistem mbrojtjeje natyror.

Derinkuyu ka ngjallur interes edhe përtej arkeologjisë. Autori zviceran Erich Von Däniken, në librin e tij “Arka e Perëndive”, e përmendi si një strukturë që mund të ketë lidhje me civilizime jashtëtokësore, duke ngritur pyetje mbi qëllimin dhe teknologjinë e ndërtimit të saj. Megjithatë, arkeologët e konsiderojnë atë si një arritje të jashtëzakonshme të njeriut të lashtë, të ndërtuar me mjete të thjeshta por me inteligjencë të lartë.

Derinkuyu nuk është thjesht një qytet i lashtë, është një testament i mbijetesës, kreativitetit dhe organizimit njerëzor. Nëse do të dëshiroje, mund të të ndihmoj të përgatitësh një prezantim vizual, një artikull për media, apo një ese reflektuese mbi këtë mrekulli të nëndheshme.