“Ditët e Naimit” e shndërrojnë Tetovën në Olimpin e perëndishëm të poezisë, që shenjtëron shpirtin krijues

Nga Albert Vataj
Nga data 17 deri më 19 tetor 2025, qyteti i Tetovës u shndërrua në një qendër të gjallë të fjalës poetike. Nën moton e përhershme të frymëzimit dhe bashkimit shpirtëror, u mbajt edicioni i XXIX i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”, një nga ngjarjet letrare më të rëndësishme në hapësirën shqiptare e më gjerë.
Prej gati tri dekadash, ky festival mban gjallë kujtimin e poetit tonë kombëtar Naim Frashëri, duke u bërë një urë lidhëse midis poetëve, kulturave dhe gjuhëve të botës – një vendtakim ku arti i fjalës kapërcen kufijtë, gjuhët dhe përkatësitë.

Poezia ndez dritën në qytetin e Tetovës
Në këtë edicion morën pjesë poetë të njohur nga shumë vende të botës: Tomás Modern Galán (Republika Domenikane/SHBA), Claudia Piccinno (Itali), Nihad Mesic (Bosnjë e Hercegovinë), Tanja Stanojeviç (Mali i Zi), Manfred Chobot (Austri), Jeton Kelmendi (Kosovë), Krzysztof Galas (Poloni), Kadrie Cesur (Bullgari), Yrene Santos (Republika Domenikane/SHBA), Petros Golitsis (Greqi), Mesut Shenol (Turqi), Albi Lushi (Shqipëri), Ana-Marija Brangjolllica (Maqedoni e Veriut), Valerio Orliç (Kroaci), Emi Krosi (Shqipëri), Alme Omeragiç (Bosnjë e Hercegovinë), Bardhyl Zaimi (Maqedoni e Veriut) dhe Majde Zukiç (Bosnjë e Hercegovinë).
Ceremonia e hapjes u zhvillua para Qendrës së Kulturës në Tetovë, ku fishekzjarret ndriçuan qiellin dhe të rinj me veshje kombëtare shqiptare bartnin flakadanë si simbol nderimi për Naim Frashërin. Drejtori i Festivalit, Shaip Emërllahu, së bashku me laureatin Manfred Chobot, vendosën buqeta lulesh para shtatores së Naimit, duke mbajtur një minutë heshtje në kujtim të tij.
Në fjalën e tij përshëndetëse, Emërllahu theksoi se “‘Ditët e Naimit’ ndezën flakën e poezisë në Tetovë, duke e kthyer qytetin në një urë mes kulturave dhe zemrave. Poezia – tha ai – është drita që kapërcen errësirat e botës, që lidh njerëzit dhe afirmon diversitetin si pasuri të përbashkët të njerëzimit.”

Nderimi më i lartë poetit austriak Manfred Chobot
Juria e Festivalit, e përbërë nga poeti Aminur Rrahman (Bangladesh, kryetar), dhe poetët e njohur Olimbi Velaj e Ndue Ukaj (anëtarë), i akordoi Çmimin e Madh Letrar “Naim Frashëri” poetit austriak Manfred Chobot, i cili u shpall njëherësh edhe Anëtar Nderi i Festivalit.
Në fjalën e tij, Chobot falënderoi për nderimin, duke e cilësuar këtë çmim “një urë shpirtërore midis Vjenës dhe Tetovës, midis dy brigjeve që flet një gjuhë – gjuhën e poezisë.”

Libra, përkthime dhe zëra poetësh
Gjatë ditëve të festivalit u zhvilluan aktivitete të shumta letrare e kulturore, ku veçohet përurimi i dy vëllimeve poetike të përkthyera në shqip.
Për librin “Zbrazëti” të poetit hungarez Istvan Turczi foli përkthyesi dhe poeti Jeton Kelmendi, ndërsa për librin “E dashur, mos më dëno me fatin tim” të poetes italiane Alda Merini foli përkthyesi Arjan Kallço.
Një nga momentet më frymëzuese ishte ora letrare “Poetë dhe vargje” në Teqenë e Tetovës, ku poetët pjesëmarrës lexuan krijimet e tyre në një atmosferë përkushtimi, përuleje dhe fryme universale.

Meridiane poetike dhe dritë muzike
Në mbrëmje, Qendra për Kulturë dhe Art “Shift Center” priti orën e madhe letrare “Meridiane Poetike”, një natë solemniteti dhe frymëzimi ku poetët ndërkombëtarë e shqiptarë interpretuan poezitë e tyre përballë një publiku të gjerë.
Poezitë në gjuhën shqipe u lexuan me mjeshtëri nga aktori Arsim Kaleci, ndërsa mbrëmjen e moderoi Narta Emërllahu.
Programi u shoqërua nga ndërhyrje muzikore të rafinuara: në piano Rona Amati, në violinë Benjamin Menga dhe Zulehan Sahiti, si dhe në flaut Markela Menga – duke i dhënë poezisë një dimension të përndritur artistik.

Çmime, vlerësime dhe kujtesë poetike
Përveç çmimit të madh “Naim Frashëri”, u ndanë edhe disa çmime të tjera letrare:
Çmimi “Menada” iu dha poetit Krzysztof Galas nga Polonia;
Çmimi “Silke/Liria” poetit Mesut Shenol nga Turqia;
Çmimi “Oeneumi” poetit Petros Golitsis nga Greqia;
Çmimi “Qiriu i Naimit” poetit Albi Lushi nga Shqipëria;
Ndërsa Çmimi për karrierë letrare “Ditët e Naimit” iu dha poetes Yrene Santos nga Republika Domenikane/SHBA.
Si çdo vit, Drejtoria e Festivalit botoi Antologjinë e Festivalit, këtë herë me titull “Fluturim i bukur”, përgatitur dhe redaktuar nga Shaip Emërllahu, me parathënie nga poetja maqedonase Dragana Evtimova.

Një traditë që ndriçon kulturën shqiptare
Edicioni i XXIX i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit” u mbështet nga Ministria e Kulturës e Maqedonisë së Veriut, si dhe nga sponsorët tradicionalë “Kurtishi” dhe “Parajsa e Sharrit”.
Ky festival, i lindur nga idealizmi kulturor i njerëzve të fjalës, mbetet një ndër ngjarjet më fisnike të jetës shpirtërore shqiptare.
Tetova, për disa ditë, u bë kryeqyteti i poezisë dhe i frymës universale, aty ku fjala nuk është thjesht art, por urë midis njerëzve, kujtesë dhe dritë që ndriçon përtej kufijve.