“Homeward”, një dekadë Art House, një festë për Shkodrën dhe kujtesën kulturore të qytetit simbol të kulturës

Nga Albert Vataj
Në mbrëmjen e 13 shtatorit, Shkodra u mbush me dritë, kujtesë dhe art, teksa Art House festoi dhjetëvjetorin e krijimit të tij, një dekadë përkushtimi ndaj artit si formë shprehjeje, si akt kujtese dhe si ftesë për të imagjinuar të ardhmen. Për të shënuar këtë moment jubilar, ekspozita “Homeward” u çel në pesë hapësira publike të qytetit, duke sjellë veprat e 33 artistëve që rikthehen “në shtëpi”. Në një qytet ku historia dhe arti kanë qenë gjithmonë bashkëudhëtare, kjo ekspozitë shndërrohet në një udhëtim shpirtëror drejt rrënjëve, një reflektim mbi ikjen dhe kthimin, dhe një dëshmi se Shkodra mbetet një laborator i gjallë i së bukurës dhe së ardhmes.

Art House festoi mbrëmë dhjetëvjetorin e krijimit të tij, një dekadë përpjekjesh të palodhura për ta bërë artin jo vetëm një formë shprehjeje, por edhe një akt të kujtesës dhe një ftesë drejt së ardhmes. Për të shënuar këtë moment jubilar, ekspozita “Homeward” u çel në pesë hapësira publike të Shkodrës, duke sjellë veprat e 33 artistëve që rikthehen “në shtëpi”, në një vend ku arti, historia dhe kujtesa kanë qenë gjithmonë bashkëudhëtare të identitetit qytetar.
Kjo ekspozitë është një homazh ndaj rrënjëve, ndaj atij shtegtimi shpirtëror që e lidh artistin me qytetin e tij, pavarësisht distancave të përditshme. Në vizionin e saj shfaqet e shkuara e trashëguar, me gjithë peshën e saj kulturore e historike; shfaqet e tashmja, me potencialin për të gjallëruar jetën qytetare; dhe shfaqet e ardhmja, me horizontet që arti guxon të imagjinojë.

Një vend të veçantë në këtë ngjarje zë nderimi për figurën e Ferdinand Pacit, vizatimet e të cilit prezantohen për herë të parë pas pesë dekadash nga ndarja e tij nga jeta. Nëpërmjet këtij rikthimi, jo vetëm që ngjallen kujtimet për një krijues që i përket historisë së artit shqiptar, por dëshmohet se Shkodra di të mbajë gjallë kujtesën dhe të respektojë ata që i dhanë dimensione të reja kulturës së saj.
“Homeward” nuk është thjesht një ekspozitë, por një udhëtim i shumëfishtë: një kthim tek vetja, tek qyteti, tek rrënjët; një reflektim mbi ikjen dhe kthimin, mbi atë se çfarë lëmë pas dhe çfarë sjellim me vete; një përpjekje për të gjetur fytyrën e mundshme të së ardhmes në dialogun mes traditës dhe risisë. Në këtë dialog, kujtesa nuk është një barrë, por një energji e re; e bukura nuk është vetëm një dekor, por një gjuhë e përbashkët që e bën qytetin më të jetueshëm.
Përzgjedhja e hapësirave nuk është e rastësishme: Radio Shkodra, Auditori Françeskan, Art House – Shtëpia e Vjetër e Familjes Paci, Muzeu Kombëtar i Fotografisë Marubi dhe Galeria e Arteve të Shkodrës janë jo vetëm vende ekspozimi, por simbole të kujtesës kulturore të qytetit. Ato krijojnë një rrjet ku arti ndërthuret me historinë, ku e shkuara flet me të tashmen, dhe ku komuniteti merr pjesë në një dialog të gjallë.

Prej dhjetë vitesh, Art House është bërë një strehë krijimtarie dhe një dritare hapur drejt botës, ku artistët kanë gjetur një pjesë të shtëpisë së tyre në Shkodër. Përmes projekteve, rezidencave dhe ekspozitave, është ndërtuar një urë mes Shkodrës dhe hapësirave të tjera kulturore ndërkombëtare, duke dëshmuar se ky qytet, me gjithë trashëgiminë e tij të pasur, është një laborator i së ardhmes.
Në thelb, ky përvjetor nuk është vetëm një festë për një institucion, por një festë për vetë Shkodrën – për aftësinë e saj të pazëvendësueshme për të ruajtur kujtesën, për të kultivuar artin, për të shpalosur të bukurën dhe për të qëndruar gjithmonë në pararojë të zhvillimeve kulturore. Ekspozita “Homeward”, e shoqëruar nga një program i ngjeshur aktivitetesh, do të mbetet e hapur deri më 13 tetor 2025, duke i dhuruar qytetit një muaj të tërë reflektimesh dhe përjetimesh estetike.
Mbështetja e gjerë nga institucione vendore e ndërkombëtare, si Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Delegacioni i Bashkimit Evropian në Shqipëri, Ambasada Gjermane, Instituti Italian i Kulturës, Goethe Zentrum, si dhe aktorë të shoqërisë civile e biznesit, dëshmon se arti dhe kujtesa nuk janë një luks, por një nevojë. Ato janë busulla që na ndihmojnë të orientohemi në kohë të pasigurta dhe të ndërtojmë së bashku një të ardhme më të ndritshme.