Ferid Kola, skulptori i shpirtit shkodran, veprimtari i paepur i promovimit të artit

Nga Albert Vataj

Po aq sa si skulptor, Ferid Kola qëndron lart edhe si profesor dhe veprimtar qytetar, sepse te ai njerëzorja është më e fortë se sfida; shpirti i tij krijues dhe i paepur është ajo që i kundërvihet përjetësisë me të cilën ai përballet në çdo përpjekje për të fituar. Sot, i thinjur, duket sikur është derdhur në një kurorë vezulluese, ku më shumë se vitet, mbi katër identitete të dallueshme për nga karakteri dhe temperamenti, rëndon e tashmja e pështjelluar – përditshmëria që gjithmonë gjen arsye për të rrënuar, por që nuk arrin të marrë më shumë se një zbardhje flokësh, thellim vështrimi dhe kumbim zëri. Si për të folur jo vetëm me ty, por me të gjithë ata që duhet të dëgjojnë e të ndiejnë këtë kushtrim: praninë e një artisti që bëhet tregues i një gjendjeje shpirtërore dhe qytetare.

Me zërin e tij të thellë dhe kumbues, ai “trazoi” rendin tonë atë ditë rrugëve të Shkodrës. Teatraliteti i komunikimit të tij është i denjë për çdo skenë, edhe pse ai është artist i një dimensioni tjetër – ai i formës që i jep kuptim dhe qëllim gurit, baltës, shpirtit dhe kohës. Më flet për Shkodrën, pak për veten. Në një shfletim kujtimesh, hedhim vështrime e përkujtime me mall. Jo çdo gjë është siç duhet në qytetin që e duam fort. Bisedojmë dhe debatojmë për artin, për ato nivele të larta ku frymëmarrja e përjetshme fut frymë në gur dhe e shndërron në vepër, ku pi gjirin legjenda dhe ngrihet përmendore, ku e zakonshmja e të bukurës bëhet himn i së jashtëzakonshmes. Aty ku gjithçka që na rrethon është ajo që duam e dëshirojmë.

E megjithatë, shumë gjëra në Shkodër mund të ishin më mirë sesa janë sot. Duhet t’i shkëputemi darëve të politikës dhe robërisë së interesit, për t’i lënë vend meritës, konkurrencës së ndershme dhe përfaqësimit dinjitoz. Të largohemi nga meskinëria, të ngremë një substancë njerëzore dhe një integritet që fisnikëron të bukurën dhe e mrekullon zakonshmërinë, në mënyrë që të mos i detyrojmë të talentuarit e zhgënjyer të kërkojnë shanse diku tjetër. Pajtohemi që jo çdo gjë është aq ideale sa ne e ëndërrojmë, por Shkodra i ka të gjitha mundësitë për të qenë dhe për të mbetur ajo që bijtë e saj e kanë kurorëzuar ndër shekuj si “Djepi i kulturës”.

Ferid Kola e ndien dhe e shpreh atë që ne ia dëshirojmë Shkodrës, sepse ai pranon përgjegjësinë që ka artisti në kohën e vet. Edhe pse arti nuk mund të thotë gjithçka, ai e dëshmon se duhet të ndryshojnë shumë gjëra – me vepër dhe me vullnet qytetar. Sepse tolerimi i problematikave e legjitimon të keqen, duke e shndërruar në normë.

Në këtë rrjedhë u zhvillua biseda jonë atë ditë. Nuk mund të them se i gjetëm zgjidhje gjithçkaje, por patjetër i hapëm zemrën asaj ndjesie të thellë që përvëlon shpirtin, sepse ne i duam gjërat të jenë ashtu siç i meriton Shkodra – qyteti që mund të mos jetë vend pasurie, por është dhe duhet të jetë tempull shpirtëror. Dhe kur është kështu, ajo mund të ndjehet gjithmonë, të ngrihet në çdo akt sublim dhe të mbetet Shkodër.

Dolëm nga ky rreth vëzhgimesh e reflektimesh, dhe folëm për shumë të tjera: për përvojat e tij, për udhëtimin e gjatë të veprave që ka formësuar me baltë e mermer, për shpirtra të thyer që i ka ngjitur në lartësinë e qiejve, sepse ka ditur të bëhet rrahje zemre në çdo kraharor dhe frymë në çdo dhimbje.
Nga duart e tij kanë dalë mbretër legjendarë dhe figura të lavdishme të Shkodrës; kanë rilindur simbole dhe janë ngritur kulme kujtese e krenarie, ku është themeluar ambicia jonë – jo vetëm shkodrane, por shqiptare.

Në studion e tij banon e gjithë historia e arbërisë sonë – që nga Genti Mbret e deri te një zë i këputur në shpirtin e një dashurie që nuk ngopet me qiell e nuk ngihet me det.
Ai, Ferid Kola, është miku im. Por, mbi të gjitha, është një bashkëshort që mbart shpirtin e një misionari, një baba që ngre një qiell ku çdo faj gjen falje dhe çdo dhimbje merr shpagim. Ai është një rrëfim që mbart rrëmet, por edhe prehje – një përmasë që e nderon të bukurën dhe e shenjtëron njerëzoren.