Nga: Stefano Montefiori
Presidentit francez, Emmanuel Macron, iu desh pothuajse një vit për të thënë se “Rusia duhet të mposhtet”, ndërsa fliste me tre gazetarë francezë në aeroplanin që e ktheu atë në Paris nga Mynihu të premten e kaluar. Por një çast më vonë, sqarimi, kujdesi, gati gjysmë hapi mbrapa: «Nuk mendoj, si disa, se Rusia duhet të mposhtet totalisht, të sulmohet në territorin e saj. Këta vëzhgues duan së pari të asgjësojnë Rusinë. Ky nuk ka qenë asnjëherë qëndrimi i Francës dhe as do të jetë”.
Si zakonisht. Macron është padyshim në anën e Ukrainës, por ai kurrë nuk arrin të shkëputet plotësisht – të paktën me fjalë – me Rusinë. Presidenti nuk heq dorë nga kultivimi i pozicionit të tij si një kalorës i vetmuar, i cili, disa javë para luftës, më 7 shkurt 2022, e solli atë pas tryezës gjashtë metra të gjatë në Kremlin (Putin atëherë tha se Rusia nuk do të sulmonte). Nëse ai shpreson për një fitore të Ukrainës dhe për rrjedhojë humbjen e Rusisë, Macron ndihet i detyruar të shtojë se nuk duhet të bëhet fjalë për një disfatë totale, për një asgjësim, siç do të donin “disa”.
Por kush janë këta? Asnjë vend perëndimor, as polakët dhe vendet baltike që janë krahu i fortë në BE, por as Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara nuk synojnë realisht të shkatërrojnë Rusinë. Pra, pse kjo dëshirë për të theksuar ndryshimin në pozicionin francez? Pse nxitja, kaq herë e përsëritur tani në forma të ndryshme, si një obsesion, për të mos “poshtëruar Rusinë”?
Para së gjithash, mund të hedhim si hipotezë arsyen e karakterit, si personale ashtu edhe politike: Macron është njeriu i en même temps, “në të njëjtën kohë”, formula me të cilën ai ia doli çuditërisht të merrte Elysée-n në 2017-ën pas një fushate të rrufeshme elektorale. Është një prirje shpirtërore, e cila në aplikimet e saj më të mira çon në të qenit pragmatik dhe joideologjik, në njohjen e asaj që është e mirë në të djathtë dhe “në të njëjtën kohë” në të majtë, në refuzimin e paragjykimeve dhe logjikës së rreshtimit; në versionet e tij më pak të lumtura, en même temps mund të bëhet një lloj obsesioni që na pengon të bëjmë një zgjedhje të qartë të palëve, edhe kur mundemi (vite më parë Macron, i cili është gjithashtu në favor të të drejtave homoseksuale, tha se i kuptonte ata katolikë që ndiheshin të “poshtëruar” nga martesat e të njëjtit seks).
E aplikuar për pushtimin rus të Ukrainës, en même temps do të thotë të dëshirosh fitoren e Ukrainës, dhe në të njëjtën kohë të specifikosh se humbja e Rusisë nuk do të duhet të jetë totale. Një pozicion disi i ngatërruar, i cili irriton ukrainasit, “Macron po humb vetëm kohë duke folur me Putinin”, thotë Zelensky dhe lejon aleatët e tjerë më pak të dyzuar, si britanikët apo amerikanët, të fitojnë betejën e komunikimit.
Pastaj ka ndoshta arsye më të thella, të lidhura me një traditë shekullore franceze rusofile që ka shumë interpretues bashkëkohorë. Në të djathtë, nga presidenti Nicolas Sarkozy, i cili vepronte si ndërmjetës midis Rusisë dhe Gjeorgjisë, udhëtoi për në Tbilisi për të mbajtur një fjalim të madh pro-evropian, por më pas i shiti aeroplanmbajtëset Mistral te Putini, deri te ish-kryeministri François Fillon, i cili ishte kandidati i preferuar i Moskës; dhe në të majtë, nga ish-ministri i jashtëm socialist Hubert Védrine te ish-ministri i mbrojtjes i François Mitterrand, Jean-Pierre Chevènement, themelues i një lëvizjeje sovraniste të krahut të majtë, e cila është i vetmi formacion politik në të cilin Emmanuel Macron ka milituar ndonjëherë për pak kohë dhe kandidati presidencial i votuar nga Macron në 2002.
Chevènement, tani 83 vjeç, ishte interpretuesi i madh i anti-atlanizmit të krahut të majtë, ideja se Franca duhet të pretendojë pavarësinë e saj diplomatike dhe politike nga Shtetet e Bashkuara dhe të kultivojë një marrëdhënie të privilegjuar me Rusinë. Në vitin 2017, Chevènement u dekorua nga Putin me Urdhrin e Miqësisë si “përfaqësuesi special” i Francës për Rusinë dhe ka mbetur një figurë kyçe në politikën e jashtme të Macron-it.
Vitet e fundit, presidenti francez që është distancuar më shumë nga kjo traditë pro-ruse e politikës së jashtme franceze ka qenë François Hollande, i cili pak ditë më parë në një intervistë për Corriere shpjegoi se “në Francë ka dy histori të rrëfyera keq që kanë ndikuar në marrëdhëniet tona me Putinin në drejtim të gabuar.
Cilat janë këto dy histori? “E para ka të bëjë me traditën goliste, kërkimin e një pozicioni autonom për Francën midis Lindjes dhe Perëndimit. Është diplomacia ajo që ka kuptim, por më pas duhet të mbahet mend se De Gaulle ishte i pari që ra në anën e Uashingtonit gjatë krizës së raketave kubane. Historia e dytë e keqkuptuar, këtë herë në të majtë, ka të bëjë me përpjekjet e François Mitterrand për të mos u rreshtuar. Nuk duhet të harrojmë kurrë se Mitterrand atëherë ra dakord gjatë krizës së Euroraketave që “pacifistët janë në Perëndim, dhe raketat SS20 në Lindje”. Nëse i lëmë jashtë këto dy zgjedhje vendimtare, përfundojmë të besojmë se është faji i Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s që Putini është agresiv. Është sepse pretendon një fuqi botërore, vetëm shikoni veprimet e Rusisë në Siri dhe tani në Afrikë”.
Hollande i cili anuloi shitjen e aeroplanmbajtëseve Mistral në Rusi, ishte presidenti francez më konsekuent në politikën e jashtme në shekullin e 21-të dhe më pak i magjepsur njeriu i hekurt, Putin. Në një vizitë në Paris, mirëpritja e tij ndaj Putinit ishte akullnajore dhe të dy nuk arritën të shkëmbenin vështrime gjatë konferencës së vështirë për shtyp në kufirin në Pallatin Elysee.
Macron duket se luan përsëri në një regjistër tjetër, atë të njohjes së madhështisë së Rusisë. Pak për real politikën dhe pak është legjitime të dyshosh për një prirje të caktuar personale drejt protagonizmit. Kjo shpjegon ceremoninë solemne për Vladimir Putinin, por edhe për veten e tij në kështjellën e Versajës në 2017, apo dhjetëra telefonata të pasuksesshme të bëra me Putinin pas pushtimit të një viti më parë.
Macron nuk dëshiron të lërë asnjë gur pa lëvizur për të bërë të mundur negociatat, dhe kjo është sigurisht e lavdërueshme. Por vëmendja e vazhdueshme për të mos ofenduar shumë ndjeshmërinë e Putinit, deri më tani, nuk ka dhënë rezultate të mëdha. /MCN TV/
